สมุนไพรคลายร้อน

     ในช่วงหน้าร้อนเป็น ช่วงเปลี่ยนอากาศจากหนาวมาเป็นร้อน ร่างกายคนเราอาจไม่สามารถปรับตัวตามสภาพแวดล้อมได้ จึงเกิดภาวะเสียสมดุล และมักจะมีอาการป่วยขึ้นมาได้ บางคนอาจเกิดอาการ ภาวะขาดน้ำ และเกลือแร่จากการเสียเหงื่อในปริมาณมาก หรือจากการทำงานกลางแจ้ง ทำให้เกิดอาการอ่อนเพลียได้ หน้าร้อนธาตุไฟจะมาก โบราณเรียก "ธาตุไฟกำเริบ" คนสมัยก่อนจึงปรับปรุงการใช้ชีวิตในหน้าร้อนไม่ให้ร้อน โดยภูมิปัญญาท้องถิ่นหรือภูมิปัญญาพื้นบ้านนี่เอง สามารถประยุกต์ใช้ดูแลตัวเองตามหลักธรรมชาติ โดยเริ่มตั้งแต่อาหารการกิน



     ถ้าเราจะดับร้อนก็ต้องเน้นรับประทานอาหารที่มีรสจืด รสขม และรสเย็น จะเป็นพืช ผักหรือผลไม้ก็ได้ นำมาปรุงเป็นอาหารหรือขนม โดยเฉพาะพืชตระกูลแตงทั้งหลาย ถือว่ามีบทบาทมากที่สุด เช่น แตงกวา แตงโม ฟัก แฟง มะระ หรือรากบัว ใช้ประกอบอาหารได้หลายอย่าง เช่น อาหารประเภทแกงจืด อาจเป็นแกงจืดฟักเขียว แกงจืดตำลึง แกงจืดมะระยัดไส้ ผักบุ้ง ผักกระเฉด เป็นต้น ถือว่าเหมาะกับบรรยากาศในช่วงนี้มากทีเดียว จึงแนะนำวิธีการดูแลสุขภาพในหน้าร้อนแบบไทยที่ปลอดภัยและประหยัด ตามหลักทฤษฎีการแพทย์แผนไทย โดยยึดหลักความสมดุลทั้ง 4 ธาตุในร่างกาย คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ

สมุนไพรที่สามารถปรับธาตุทั้ง 4 ให้สมดุลในหน้าร้อน ได้แก่

     1.ฟ้าทะลายโจร สามารถแก้อาการอักเสบร้อนในได้ วิธีกินง่ายๆ โดยเคี้ยวใบสดสัก 3-4ใบแล้วอมไว้ค่อยๆ กลืน หรือเอาใบสดมาล้างให้สะอาดใส่แก้วแล้วเทน้ำร้อนลงไปจิบน้ำอุ่น หรือรับประทานแบบแคปซูลก็ได้สำหรับผู้ที่ไม่ชอบรสขม

     2.มะแว้ง สรรพคุณใกล้เคียงฟ้าทะลายโจร ทานผลมะแว้งแกล้มกับน้ำพริก ใบสดหรือทั้งต้นนำมาหั่นตากแห้ง แล้วชงน้ำอุ่นจิบเรื่อยๆ นอกจากคลายร้อนแล้ว ยังสามารถลดน้ำตาลได้ดี เหมาะกับผู้ที่เป็นเบาหวาน

      3.ฝาง (รสขมฝาดเย็น) สรรพคุณบำรุงโลหิต ทำให้โลหิตเย็น แก้ร้อนใน แก้ธาตุพิการ แก้ไข้ แก้เสมหะ บำรุงโลหิต แก้ท้องร่วง ธาตุพิการ แก้กระหายน้ำได้ดี มีผสมในน้ำยาอุทัย ใช้ผสมน้ำดื่มตอนอากาศร้อน

     4.ชะเอมเทศ และอบเชยเทศ มีรสหวาน สรรพคุณบำรุงหัวใจ ขับลมเบื้องต่ำ แก้เสมหะเป็นพิเศษ แต่งกลิ่น แก้คันระคายคอ
     5. เกสรทั้งห้า มะลิ พิกุล บุนนาค สารภี บัวหลวง ที่ช่วยแก้ร้อนในกระหายน้ำ ชูกำลัง บำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน ทำให้เจริญอาหาร รวมถึงดอกไม้ต่างๆ ล้วนมีสรรพคุณดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ทั้งสิ้น เช่นดอกเก๊กฮวย ดอกแค ดอกคำฝอย
     6.จันทน์ขาว (รสขมหวาน) สรรพคุณ บำรุงประสาท แก้ตับปอด และดีพิการ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ

     7.จันทน์แดง (รสขมเย็น) สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อดีพิการ ทำให้ชื่นใจ ดับพิษไข้ ร้อนใน


     8.สมอไทย (รสฝาด เปรี้ยว) สรรพคุณ ขม แก้ไข้เสมหะ ระบายท้อง แก้ลมป่วง แก้พิษร้อนใน คุมธาตุ

     สำหรับหน้าร้อนที่กำลังจะมาถึง คงไม่มีอะไรดีไปกว่าเครื่องดื่มปรุงจากสมุนไพร ช่วยดับกระหายที่มีคุณค่ามา ดับร้อน ผ่อนกระหาย ซึ่งการดื่มน้ำสะอาด เย็นชื่นใจก็ช่วยดับกระหายคลายร้อนได้ น้ำสมุนไพรเป็นเครื่องดื่มที่ได้จากพืชหลายชนิด เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืชต่างๆ นำมาแปรรูปให้เหมาะสมตามฤดูกาล

     น้ำสมุนไพรมีรสชาติอร่อยตามธรรมชาติ ให้คุณค่าและประโยชน์ต่อร่างกายโดยตรง ตามชนิดของสมุนไพรที่นำมาทำน้ำสมุนไพร เสริมระบบการย่อยอาหาร ช่วยให้เจริญอาหาร ให้พลังงาน ทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง ร่างกายกระชุ่มกระชวย และอุดมไปด้วยวิตามินเกลือแร่ ยังช่วยบำรุงเส้นผม ช่วยควบคุมไขมันส่วนที่เกิดจากการบริโภคเนื้อสัตว์ ทำให้ร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากสารอาหารในน้ำสมุนไพร ช่วยควบคุมระบบการทำงานของร่างกายทำให้สารอาหารชนิดอื่นๆ ได้ประโยชน์อย่างเต็มที่

     นอกจากจะมีสรรพคุณช่วยรักษาอาการป่วยไข้ทางกายแล้ว ความสดชื่นที่ได้จากกลิ่น และรูปรสของพืชผลเมืองร้อน ยังช่วยกล่อมเกลาอารมณ์และจิตใจได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะในช่วงอากาศร้อนเหงื่อออกมาก การดื่มน้ำสมุนไพรก็จะช่วยให้จิตใจชุ่มชื่น รู้สึกสบาย เพราะน้ำสมุนไพรบางชนิดสามารถช่วยผ่อนคลายความร้อน ทำให้อุณหภูมิในร่างกายลดลง เช่น น้ำมะขาม ช่วยลดอาการกระหายน้ำ น้ำสมุนไพรบางชนิดช่วยบำรุงหัวใจเป็นยาเย็น เช่น น้ำใบเตย น้ำใบบัวบก น้ำสมุนไพรบางชนิด มีคุณสมบัติช่วยย่อย ทำให้ธาตุปกติและฟอกเลือด เช่น น้ำมะเขือเทศ ดังนั้น น้ำสมุนไพรจึงเปรียบเสมือนยา ที่ช่วยบำรุงปกป้องรักษาสภาวะร่างกายให้เกิด สมดุล ทำให้สุขภาพดี

น้ำสมุนไพรมีประโยชน์แตกต่างกัน เช่น

     1.มะตูมสุก รสหวานเย็น สรรพคุณแก้ลม แก้เสมหะ แก้มูกเลือด บำรุงไฟธาตุ แก้กระหายน้ำ ขับลม รสฝาด แก้ปวดศีรษะ ตาลาย เจริญอาหาร ลดความดันโลหิตสูง

     2.กระเจี๊ยบแดง ช่วยแก้กระหายน้ำและทำให้สดชื่นแล้ว น้ำกระเจี๊ยบยังช่วยขับปัสสาวะ แก้นิ่ว ช่วยย่อยอาหาร และเป็นยาระบายอ่อนๆ แถมยังช่วยลดไข้และแก้ไอได้อีกด้วย

     3.ดอกเก็กฮวย แก้ร้อนใน กระหายน้ำ ช่วยให้สดชื่น ลดอาการครั่นเนื้อครั่นตัวเพราะอากาศร้อน

     4.ใบว่านหางจระเข้ ช่วยบำรุงร่างกาย ทำให้ร่างกายสดชื่น กระปรี้กระเปร่า แถมยังช่วยให้ระบบขับถ่ายดีและท้องไม่ผูก น้ำดื่มสมุนไพรชนิดนี้เหมาะอย่างยิ่งสำหรับคนนอนดึกและอ่อนเพลีย

     5.น้ำรากบัว เครื่องดื่มสมุนไพรชนิดนี้ ได้มาจากรากบัวต้มกับน้ำ ใช้ดื่มเพื่อดับกระหาย นอกจากนี้ยังมีสรรพคุณแก้ท้องร่วง แก้ร้อนใน ลดไข้ ขับเสมหะ บำรุงกำลัง ช่วยให้เจริญอาหาร

     6.น้ำว่านกาบหอย ทำมาจากใบว่านกาบหอย ใช้ดื่มเพื่อแก้ร้อนใน กระหายน้ำ และยังแก้ฟกช้ำภายในได้ด้วย

     7.น้ำใบบัวบก เครื่องดื่มสมุนไพรชนิดนี้เป็นที่รู้จักกันดี ช่วงที่อากาศร้อนแบบนี้ เกือบทุกคนจะนึกถึงน้ำใบบัวบก น้ำสมุนไพรนี้ได้มาจากใบบัวบกสด มีสรรพคุณแก้เจ็บคอ กระหายน้ำ แก้ช้ำใน โรคปากเปื่อย ปวดศีรษะข้างเดียว ทำให้สดชื่น และยังช่วยลดความดันโลหิตสูง

     8.น้ำใบเตย เพิ่มความสดชื่น ช่วยในการบำรุงหัวใจ ลดอาการกระหายน้ำ

     9.น้ำมะนาวผสมน้ำผึ้ง เป็นยาแก้ไอ ละลายเสมหะ แก้ท้องอืด ช่วยขับลม แก้กระหายน้ำ แก้ร้อนใน บำรุงธาตุ แก้เลือดออกตามไรฟัน และถ่ายพยาธิ


วิธีการดื่มที่ดี : ควรดื่มแบบจิบช้าๆ และควรดื่มทันทีที่ปรุงเสร็จ เพื่อให้ได้คุณค่าทางอาหารและทางยา มากกว่าปล่อยทิ้งไว้นานแล้วดื่ม

วิธีการทำน้ำสมุนไพร : ใช้สมุนไพรนำมาต้มให้เดือด และเคี่ยวจนมีสีของสมุนไพรออกมาใส่เกลือเล็กน้อย เพื่อเสริมเกลือแร่ หรือใส่น้ำตาลกรวดปรุงรสตามความพอใจ

นอกจากนี้ควรรับประทานอาหารที่มีรสขม เพราะตามตำราโบราณรสขมช่วยดับพิษร้อนได้จึงแนะนำให้ทานผักมาก ดื่มน้ำสมุนไพร เช่น น้ำมะระ ใบบัวบก หรือจับเลี้ยง ในส่วนของอาหารที่มีรสขม เช่น ยอดมะระสด หรือแกงขี้เหล็กปลาย่าง รับประทานมื้อเย็นจะช่วยให้หลับสบาย และช่วยให้ระบบขับถ่ายสะดวกขึ้น

ยิ่งอากาศร้อน คุณยิ่งต้องใส่ใจเรื่องของการรับประทานอาหารมากขึ้นนะครับ เพราะการเลือกรับประทานอาหารในช่วงอากาศร้อนอย่างนี้ ยังช่วยให้คุณ.. ไม่ต้องเสี่ยงต่อโรคท้องร่วง และโรคอาหารเป็นพิษ

*ที่สำคัญคือ อย่าปล่อยให้จิตใจเราร้อนตามอากาศรอบกายก็แล้วกัน รักษาใจให้เย็นไว้

ข้อมูลโดย. อาจารย์นิพันธ์พงศ์ พานิช
กรรมการผู้จัดการ ศูนย์ความงามโอเรียนทอลบิวตี้

อ้างอิง http://www.thaipr.net/nc/readnews.aspx?newsid=E3CE05BACC565E4A818DF61D6B4815C4&query=4sOkt+nNp8Pox6c=